1984 model BMW 520i otomobilimi bir yıl önce bugün satın aldım. Ve o günden beri, kırkına merdiven dayamış bir klasik otomobili İstanbul koşullarında gündelik kullanıyorum. Yazının devamında 12 aylık ve 7000km’lik bu deneyimden bazı notlar paylaşacağım.  

Gündelik ulaşım ihtiyacı için klasik otomobilin duygusal, anlamlı ve sürdürülebilir bir çözüm olduğunu düşünüyorum. Kendi otomobilim üzerinden açıklayayım: E28 direksiyona her geçişimde çarpıcı ve deneysel otomotiv yaklaşımlarının yalnızca egzotik spor otomobillere saklanmadığı zamanları hatırlatan bir karakterle çalışıyor ve yol alıyor. Otomobilin formu, tasarımsal unsurları, sesi, titreşimleri, tutunma karakteri, görüş açıları, altı silindirli motoru, oturma pozisyonu, direksiyon tepkileri, koltukları ve diğer elementleri ait olmadığım bir dönemi deneyimlememi ve anlamamı sağlıyor. Şu kadarını söyleyebilirim ki insanlar seksenlerde inanılmaz eğlenmiş! Dahası az sonra bahsedeceğim ‘mekanik empati’ kavramının üzerinde durulduğu müddetçe kırk yıllık bu otomobil İstanbul trafiğinde dahi görevini layıkıyla yerine getirmekten, bir diğer deyişle otomobilin rasyonel faydalarını sağlamaktan aciz kalmıyor. 70 litrelik yakıt deposu ve 460 litrelik bagaj hacmiyle E28’in salgın dönemi stokçuluğu konusunda da çok becerikli olduğunu ve geçen zamanda hayatımı kolaylaştırdığını ekleyeyim.

Peki nedir bu mekanik empati? Şöyle ki hiçbir şey bakım ve onarım geçmişi hakkında bilgi sahibi olmadığımız yaşlı bir makineden daha korkutucu olamaz. Dolayısıyla klasik otomobilin sahip olma deneyimine modern otomobildeki gibi ‘satın aldım ve biniyorum’ şeklinde yaklaşmamak gerekiyor. Otomobilin önemli parçalarına, sistemlerine ve en önemlisi ‘huyuna suyuna’ hakim olmak şart. ‘Otomobilin huyu mu olur?’ diye soruyorsanız cevabı çok sevdiğim bir kitaptan alıntı yaparak vermek isterim. Aşağıdaki cümleler Robert Pirsig’in Zen ve Motosiklet Bakım Sanatı isimli kült eserinden;

Motosiklet de aynı duyguları taşır. Onunla 27 bin mil aşmışsanız, bir uzun mesafe koşucusuna, yollarda ondan yaşlı sürüyle motor olmasına karşın, kıdemli bir dosta dönüşür sanki. Ama kilometreler geçtikçe her bir motosikletten, başkalarına değil yalnızca ona özgü farklı duygular alırsınız; sanırım motosikleti olan çoğu kimse bunu onaylayacaktır. Bir arkadaşımın benimkiyle aynı marka, aynı tip bir motosikleti vardı ve hatta aynı yıl onarıma götürmüştük ve sonradan onun motorunu denemek için kullandığımda, inanması güç, ama fabrika yapım yılının da aynı olduğunu anlamıştım. Açıkça sezdim ki, motorda çok uzun süreden beri, ona özgü bir duygu, bir gidiş, bir ses yerleşmişti. Benimkinden kötü değil, ama farklı.

Sanırım buna kişilik denebilir. Her motosikletin, belki onun hakkında bildiğiniz ya da duyumsadığınız her şeyin sezgisel bir toplamı olarak nitelenebilecek, ona ait ve kendine özgü bir kişiliği vardır. Bu kişilik durmaksızın değişir; bu değişim genellikle kötüye, ama bazen şaşırtıcı bir şekilde iyiye doğrudur ve motosiklet bakımının gerçek amacı bu kişiliği geliştirmektir. Yeni motosiklet güzel görünüşlü bir yabancı olarak işe başlar ve ona nasıl davranıldığına bağlı olarak, ya hızla dejenere olup kötü huylu bir mızmıza, hatta bir sakata; ya da sağlıklı, iyi huylu, uzun süreli bir arkadaşa dönüşür. Benim motorum o sözde tamircilerin canice muamelesine karşın kendine gelmiş gibi görünüyor ve zaman geçtikçe giderek daha az onarıma gerek gösteriyor.

Hemen üstteki paragraf kırmızı otomobilin son bir yılını özetler gibi. Bildiğiniz gibi blogumun ‘Kırmızı Otomobilin Hikayesi’ isimli bölümünü E28’in dijital arşivi olarak kullanıyorum ve bu bölümün önceki yazılarında otomobilin ‘giderek daha az onarıma gerek gösterme’ dönüşümünden önemli bakımlara yer vermiştim. Buradan göz atabilirsiniz. Bakım demişken birinci yıl yazısında bir isme yer vermeden geçemem: Talha Usta. İlk günden beri kırmızı otomobilin gençleşme ve iyi huy sahibi olma sürecini sabırla yöneten sevgili Talha Usta olmadan direksiyonun gerisinde bu kadar rahat sürüş yapamazdım. Kendisine bir kez daha teşekkürler ederim.

İlk senenin tüm bakım ve onarım yaklaşımı otomobilin görünmeyen yerlerini hedef aldı. Bu yüzden sık sık sorulan konsol çatlakları ve gövdedeki bazı boya kusurları halen ilk günkü gibi duruyor. Otomobil sevgisinin özünde sürüş olduğuna inanan bir sürücüyüm ve bu yüzden otomobilimin kusursuz biçimde yol almasını arzularım. Konsoldaki çatlaklar, deri döşemelerdeki aşınmalar ve Henna Kırmızı renkli gövdenin kimi yerlerindeki ‘Henna Turuncu’ dönüşümleri E28’in yaşını belli eden ancak beni huzursuz etmeyen kusurlar. Önümüzdeki yıl onlara da sıra geleceğini düşünüyorum.

Kırmızı otomobille yaklaşık 7000km yol kat ettiğim ilk yılın sonunda odometrede sıçrama yaratacak bir sürüşle bu okazyonu kutlamak istiyordum. Arkadaşlarım Ümit Can Özdemir ve Necip Emre Olcay’la birlikte uzun ve şahane bir sürüş rotası planladık ancak Ümit son gece rahatsızlanınca bu sürüşü ertelememiz gerekti. Kendileri blogumda tekrar yazana kadar Teke Sürüşü isimli ortak çalışmamızı okuyabilir ve sizi nasıl bir şeyin beklediğine dair bir fikir edinebilirsiniz. 

Son olarak sizlere teşekkür etmeliyim. Kırmızı otomobilin hikayesinden aldığınız ilhamla klasik otomobiller satın aldığınız için. Klasik otomobilinizle daha önce cesaret edemediğiniz uzun sürüşlere çıkıp harika yerlerde çektiğiniz fotoğraflarla ilettiğiniz teşekkürler için. Ve bu kültürü paylaştığınız, zenginleştirdiğiniz için. Yakında, kutlama sürüşünde görüşmek dileğiyle.

SON