Dipsiz bir uçurumun kenarında sürüş yaparken aşağı yuvarlanmak ve muhtemelen ölmek düşüncesini çağrıştıran bir reklamın, kurumsal pazarlama koridorlarında soğuk duş etkisi yaratmadığı yıllara derin bir hayranlık duyuyorum.
Seksenlerin ikinci yarısında hazırlanan ve evimin duvarlarından birini süsleyen Peugeot 205 GTI reklamı şunu söylüyor;
IF YOU WANT SOMETHING SENSIBLE BUY AN ANORAK.
Yani;
MANTIKLI BİR ŞEYLER İSTİYORSAN BİR ANORAK SATIN AL.
Metnin direkt çevirisi ilk bakışta derin anlamlar ihtiva eder gibi durmuyor. Tabii anorak kelimesinin İngiliz argosundaki yerinden haberiniz varsa ayrı… Kötü hava koşullarına elverişli su geçirmez bir giysi olan anorak, aynı zamanda İngilizlerin tuhaf hobileri olan takıntılı ve sıkıcı insanları aşağılamak için kullandığı bir kavram. Yani reklam metnimizin anlamı esasında şu;
MANTIKLI BİR ŞEYLER İSTİYORSAN TUHAF VE SIKICISIN.
*
Vakit buldukça sahafları gezmeyi çok seviyorum. İlgimi çekecek çok yıllık bir baskı bulmak umuduyla tozlu rafların arasında dolaşmak benim için büyük keyif… Sunday Times gazetesinin 1988 yılından kalma hafta sonu otomobil ekini bulduğumda, havasız ve tozlu bir otoparkta taptaze bir 205 GTI bulmuş gibi sevindim. Sahaf yüzümdeki heyecanı yakalayınca ürün için öyle bir para istedi ki, baskıyı yerine koydum ve yurtdışında bulurum düşüncesiyle oradan ayrıldım.
Bulamadım… İnternetin derinliklerinde sinsi gibi, muhtaç gibi gezindim fakat reklam görselinin seksenlerden kalma orijinal bir baskısını bulamadım.
Aradan birkaç hafta geçti ve baskıyı satın almadığım için duyduğum pişmanlık yeşerdikçe yeşerdi. Tam bir ay sonra sahafa geri döndüm ve acıyı duymamaya çalışarak dergiyi satın aldım.
Otomotiv endüstrisinin günümüzle alakası olmayan bir kafayla çalıştığı yıllara derin bir hayranlık duyduğumu söylemiştim değil mi? Günümüzde hazırlanmış X marka bir ateşli hatchback’in reklamında ölüm korkusuyla dalga geçilmesi ve bu yolla sürüş keyfinin ön plana çıkarılması teklif dahi edilemez. Dahası, günümüzde hazırlanmış X marka bir ateşli hatchback’in Peugeot 205 GTI kadar ikonik olabileceğine pek ihtimal vermiyorum. Bu yüzden sahafla yüzleşme cesaretini buldum ve kendisine istediği parayı verdikten sonra oradan hızla uzaklaştım…
*
Bahsettiğim baskının içerisinde, 205 GTI dışında, birçok dönem otomobilinin reklamı yer alıyor. Bunlardan bazılarını aşağıdaki paylaşmak ve Pazar gününüzü biraz olsun renklendirmek istiyorum;
SON
İsmail TERZİ 
Selam, bu yorumu yaparken ağzımın kulaklarıma vardığını bilmenizi istiyorum, fırçasını sanatsal ögelere dönüştüren harika ressam gibi eserleri bizlere ulaştırıyorsunuz biz de severek ve ilgiyle takip ediyoruz, sizin gibi organik sürücü bu işe tutkuyla bağlanan kişi sayısı az kaldı tabi ki bu durumu atmosferik motorların günümüzde ki haline benzetebiliriz, ben de sizin gibi düşünüyorum, önemli olanın direksiyon da ellerime ayaklarıma ve tüm bedenime gelen sinyallerin organik oluşu olduğunu düşünüyorum ama artık bu ne yazık ki kayboldu…
Gazlı içecek ve otomotiv üreticilerinin reklam departmanlarının işleri çok zor. Her iki endüstri de, gerçekte dünya memat konularında hiç bir faydası olmayan malları, sanki yaşam-değiştiricilermiş gibi pazarlamak zorundalar.
Bir taraf, sunduğu ürünün, zaten muhtemelen hayatının nasıl geçtiği konusunda umursamaz olan bir kitlenin, yaşamlarını iyileştireceklerine dair bir ikna çabası içinde; oysa, sonuç itibari ile, cola içerek, olsa olsa biraz daha göbekli olunacak.
Diğer taraf, zaten otomobil kullanmayı o kadar da çok sevmeyen bir gruba, hiç ihtiyaçları olmayan bir aracı satmak için, onları, sefil yaşamlarını bu dört tekerlekli makina ile nasıl renklendirebileceklerini kanıtlamak zorunda.
Yıllardır otomobil reklamları, tıpkı gazoz reklamı gibi, ürünün amacını aşan temalarla bezenir oldu. 80’lerde, VW’nin basılı bir çalışmasında, Golf’ün üretiminde robotların kullanımının, aracın güvenilirliğini nasıl artırdığı işleniyordu. Sonra, 90’larda güvenlik furyası çıktı, yer gök hava yastığı doldu. Sonra, güya çevrecilik konusu moda olmaya başlamışken, sonra bir anda, derdimiz, “iyi bir yaşam sürmek için iyi bir otomobile ihtiyacınız var!!!” meselesine döndü.
Tabii gerçekte, bu tip bir 205-GTI (ya da yeni nesli neyse o) otomobilini alan apaçi arkadaşımız, sadece saplardan oluşan tenor dostları ile, yaşamın tüm iyi yanlarını, hafta sonu, popi caddelerden birinde, debriyajını yiyerek geçirip, otomobil forumlarında, kullandığı süper-karakterli otomobilin sürüş zevkinden falan bahsederek sentezlemeye çalışacak.
Bu tip reklamları peş peşe izleyince, bahsettiğim üçkağıtçı şerefsizlerin akıllarından geçen cinlikleri anlamak kolaylaşıyor:
https://www.youtube.com/watch?v=r5QD9D0BF0I Tiguan, telefonunu kapatıp göl kenarında uyuyan adam (gerçekte Buyaka’da Midpoint’te yemek yedi)
https://www.youtube.com/watch?v=L5AaAsZm38E Merso GLA, en son ne zaman plansız bir seyahat yaptın? (gerçekte, TEM’den Sapanca’ya gidip, tripadvisor’dan bulduğu bir serpme-boktan kahvaltıya 40 lira bayıldı)
https://www.youtube.com/watch?v=4yfVcrXDQMc Ne kadar ileri gidebilirsin, en derin okyanusları, dağları? (gerçekte tabii ki de Pazar akşamını Survivor izleyerek geçirdi. Burakın okyanusları dağları, Yalova’daki ufak yaylalardan bile haberi yok)
Yine de son tahlilde, ben de senin gibi hissediyorum; Kent Turbo’da gördüklerimizden sonra hiç biri, gerçekten etileyici olmayı başaramadı. En güzeli seksenlerdeydi. 🙂
Müthiş tespitler, katkınız için çok teşekkür ederim.
Otomobil fenomeni bambaşka bir açılım yapmaya hazırlanıyor ve şu sıralar rastladığımız tuhaflıkları değişim döneminin sancıları olarak görüyorum.
Kent Turbo çağının tadını sadece otomobillerde değil, hemen her şeyde arıyoruz ama nafile…
Sevgiler.
Bak bak bak, birilerinin söylenecek bir şeyleri var:
“Sen monotonsun”. Öyle mi. Ben dahi mahi değilim ama bunların reklamlarının verdiği mesajlar düpedüz geri zekalılara yönelik yazılmış.
Yine ben. Yemin ediyorum, siyasetçiler bile bu otomobil üreticilerinden daha şerefli, daha haysiyetli, daha omurgalıdırlar.
https://www.youtube.com/watch?time_continue=16&v=M8cTJhXAKns (X zamanı geldi, kampı erteledin, hafta sonu gezisini de… Offf harika. Yeni bir yaşama geçmek için tek yapman gereken şey birkaç yüz bin lira harcamak. Keşke her şey bu kadar basit olsaydı 🙂
https://www.youtube.com/watch?v=A130_b5_u34 Bak buna ne demeli. Diğer beyaz yakalıların yanında ezik kalacak değilsin ya, sen de bir Ford al, seni de kıskansınlar!
Bu gün ki 205 gtı yazısından sonra buraya dönüş yapmak ve hayallerin bir kısmının gerçekleştiğini görüp bu duyguya eşlik ediyor olmanın mutluluğunu burada ki yorumum ile paylaşmak istedim İsmail abi, artık garajda! ( Bu arada bir yıl önce ki yorumumu da görmek güzel ve garip bir hissiyat oldu) sevgiler…
Son yazının altında, bahsettiğin gönderiyi öneri olarak görünce ben de duygulanmıştım. Bir yıl olmuş ve artık hem garajda, hem duvarda 🙂 Sevgiler
Koca yürekli insan, senden böyle güzel bir cevap almak beni inanılmaz mutlu etti, iyi ki varsın…
O artık garajda. İnanın kendim almış kadar sevindim. Kazasız sürüşler.